Professor Amy is donderdag 7 december key note speaker op het congres ‘assessing ethics in research’, georganiseerd door VUB en ULB. Tijdens dit congres gaan beide universiteiten op zoek naar hun ethische identiteit. Inschrijven kan nog steeds via asset-brussels.com.
Vroeger droeg de VUB sterke ethische meningen uit, vandaag veel minder. Hoe komt dat?
Amy: “De ethische identiteit van de universiteit is verzwakt, zeker in vergelijking met enkele decennia geleden. Professoren die toen gerekruteerd werden, hadden een sterke reputatie als vrijdenker. Ze stonden op de barricades van een aantal ideologische strijden.”
Heeft het feit dat de meeste oude strijden gestreden zijn de positie van de VUB verzwakt?
Verstrynge: “Ik heb de indruk dat een bepaald soort religieus-ideologische strijd is gestreden. Dat geldt trouwens niet alleen voor de VUB: ook de KU Leuven vraagt zich af wat die 'K' nog in haar naam doet. Waar staat onze 'V' nog voor? Het is moeilijk om op dat vlak nog een uitgesproken identiteit uit te dragen.”
Amy: “Ik ben het er niet mee eens dat de meeste strijden gestreden zijn – zie de strijd tegen extreemrechts, het fundamentele islamisme en de corruptie, om er maar een paar te noemen. Voorts heb ik een hekel aan het woord 'identiteit'. De drang om zich te profileren, stoort mij ontzettend. Waar ik voor wil instaan, zijn universele waarden. Onlangs kreeg ik na een hoorcollege in het kader van de leerstoel-Willy Calewaert een beleefde brief van een moslimstudent, die niet akkoord ging met mijn interpretatie van een soera uit de Koran. Fijn: ik ga graag het debat aan. Maar waarom zou ik als professor de Koran niet mogen becommentariëren? Het is absoluut noodzakelijk dat deze universiteit vecht voor universaliteit.”
LEES VERDER ONDER DE AFBEELDING
Universiteiten hebben de taak om zich buiten het maatschappelijk gewoel te plaatsen. Terugtreden, reflecteren en dan een kritische mening vormen.
Verstrynge: “Universiteiten hebben de taak om zich buiten het maatschappelijk gewoel te plaatsen. Terugtreden, reflecteren en dan een kritische mening vormen. Ik denk dat onze strijd vandaag te maken moet hebben met wat in de maatschappij een nieuw soort overstijgende wet lijkt geworden met bijna religieuze trekken, namelijk het neoliberalisme, een model dat de economische rationaliteit en het prestatiegerichte denken in alle domeinen van het leven opdringt. Dat model staat haaks op onder meer het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek. Neem de outputfinanciering, een systeem dat universiteiten financiert per student met een afgeleverd diploma. Eigenlijk is dat te gek voor woorden. Hetzelfde geldt voor de valorisatie van onderzoek, de dolle druk op het binnenhalen van onderzoeksgelden.”
Waarom zouden docenten het in hun colleges niet kunnen hebben over morele dilemma's?
Hoe maak je dat concreet?
Verstrynge: “Op veel vlakken. In zowat elk college dat ik geef, komt die problematiek ter sprake. Maar eveneens door positie in te nemen in het publieke debat en opiniestukken te schrijven. Ook het interdisciplinaire vak 'Redelijk eigenzinnig' brengt relevante maatschappelijke thema's aan bod waarover studenten volop kunnen discussiëren.”
Amy: “Dat deed ik vroeger ook in mijn colleges gynaecologie-verloskunde. Ik sprak over de staatsgreep tegen de democratisch verkozen Chileense regering, geleid door Salvador Allende, en over het terreurbewind dat daarop volgde. Ik zie trouwens niet in waarom andere docenten het in hun colleges niet kunnen hebben over morele dilemma's of brandhaarden in de wereld.
Lees het integrale interview met professoren Amy en Verstrynge in de 10de editie van universiteitsmagazine HENRI. Vanaf 18 december beschikbaar.
Interview en tekst: Sue Somers voor HENRI en VUB Today