“De mens maakt muren, muren maken de mens.” Nee, dit is geen sombere weerspiegeling over onvrijheden maar een pleidooi voor architectuur die op een positieve manier bijdraagt aan de bevrijding van de mens. Het is een uitspraak van Renaat Braem, architect van onder meer het rectoraatsgebouw van de VUB uit de jaren 1970.



Het opvallende ellipsvormige gebouw, bekend onder het minder tot de verbeelding sprekende ‘M’, krijgt een nieuwe naam. Isabel Selleslag, beleidsmedewerker campusvoorzieningen van de VUB: “Om Renaat Braem de eer te geven die hem toekomt, wordt het beschermd monument omgedoopt tot ‘Braemgebouw’. Hij heeft toch een icoon ontworpen, waarin heel de symboliek van de VUB als vrije universiteit in verwerkt zit. Die symboliek van een open en tolerante wereldbeschouwing met het vrij onderzoek als basis zie je subtiel terug in de reliëfs in de betonnen luifel, en meer uitgesproken in de werkelijk fantastische muurschilderingen van zijn hand.”



Eerste resultaten in het feestjaar

Op dit moment zijn de restauratiewerken aan het rectoraatsgebouw in volle voorbereiding, eind dit jaar starten de werkzaamheden. Isabelle: “Het is de bedoeling dat de eerste fase van de renovatie voltooid is in het feestjaar 50 jaar VUB, in 2019-2020. Het gebouw doet al bijna zo lang dienst als administratief centrum van onze universiteit. Er zit inmiddels behoorlijk wat sleet op: de ramen zijn niet meer lucht- en waterdicht en sommige vloeren buigen tot 8 cm diep door. Ook de liften zijn aan renovatie toe. Maar we grijpen de renovatie ook aan om het gebouw beter toegankelijk te maken voor mindervaliden.”



Terug naar de oorsprong

Tijdens de eerste fase worden verdiepingen 0 en 1 aangepakt. Daarna worden trappen en liften vernieuwd. In latere fasen komen ook de andere verdiepingen en het dak aan de beurt. Isabelle: “Het belangrijkste is dat het gelijksvloers en de eerste verdiepingen weer meer een publieke functie krijgen. ‘Weer’ omdat Braem op de eerste verdieping oorspronkelijk een evenementenruimte had voorzien die in de loop der tijd vertimmerd werd tot allerlei kleine hokjes en kantoortjes. Er kunnen bijvoorbeeld lezingen, recepties en doctoraatsverdedigingen worden gehouden. Zo krijgt het gebouw weer een plek midden in de academische wereld als sluitstuk van een academische carrière.” De restauratie wordt begeleid door het architectenbureau Origin Architecture & Engineering, en kan rekenen op subsidies van de Directie Monumenten en Landschappen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.



Open space

Tijdens de bouw tussen 1971 en 1976 zag de universiteit het door Braem voorgestelde open bureaulandschap niet zitten. “Ook dat oorspronkelijk idee werd in ere hersteld”, zegt Isabelle enthousiast. “Het is de belangrijkste verandering die we in de beschermde architectuur zullen aanbrengen. De aparte hokjes worden afgebroken en er komt een open space kantoor. Door die open ruimte komen de muurschilderingen van Braem beter tot hun recht. Die verwijzen direct naar de vrije universiteit, ze vertellen een verhaal over het ontstaan van kosmos en aarde, de oorsprong en ontwikkeling van het leven tot de ultieme bevrijding van de mens in een open, creatieve gemeenschap.” De muurschilderingen zijn aangebracht op de betonnen structuur in het centrum van het gebouw waar de sanitaire voorzieningen, de trappen, de liften en de bergplaatsen zich bevinden. Na de bouwwerken worden ook deze schilderingen gerestaureerd.

 

Wist je dat de VUB nog steeds op zoek is naar extra fondsen voor de restauratie- en herinrichtingswerken van het rectoraatsgebouw? Steun het project via de VUB Foundation.

 

Meer weten over het Braemgebouw en ander VUB-erfgoed? Kijk op https://www.vub.be/vub-erfgoed, lees onze Braembrochure of stel je vraag via braem@vub.be.