- Dit artikel verscheen eerder als voorwoord in mUZe, het medische magazine voor de huisarts van het UZBRussel.
De zomervakantie is voorbij. Wat een vreemde wereld. Aan de ene kant: onze ‘Westerse’ (sport)zomer. Euro 2016, Wimbledon, de Tour, de Olympics, ... met daarbij het klassieke sausje festival- en reisvertier. Leisure-business as usual.
Aan de andere kant, bijna in een soort parallel universum, veraf en toch zo vlakbij, bloedige terreur en waanzinnig geweld. Nice, Istanbul, Munchen, Charleroi, en iets verderaf, Aleppo, Zuid-Turkije en Noord-Syrië, ... en dit alles zo kort na Parijs en Brussel. Terreurniveau? 3.
En dit alles in naam van ‘een’ god, ‘een’ maatschappijbeeld, ‘een’ filosofie, ditmaal in naam van allah de allergrootste. Whoever. Nu allah, vroeger ‘onze’ god. Laat ons een kat een kat noemen: in naam van een godsdienst, een ‘religie’.
Ik – een vrijdenkende humanistische atheïst - ben er van overtuigd dat ‘religie’ in essentie streeft naar verbinding tussen de mensen, tussen de mensen en hun god. Met alle goede gevolgen vandien. Eenheid, een stam-gevoel, een morele en ethische code, allen verbonden in dat éne goede. Als ‘religieus atheïst’ kon en kan ik mij daar perfect in vinden. Nog steeds. Het goede doen omwille van het goede. En als het kan samen met anderen. En die god, ach, in de 21ste eeuw is dat toch een metafoor? Wie kan daar iets tegen hebben?
Echter, als religie leidt tot onderwerping en blinde gehoorzaamheid, dan haak ik af. Ik – en ik hoop velen met mij, die de principes van de Verlichting indachtig zijn – zal dat nooit doen. Ni dieu, ni maître. Ik zal mij nooit – moreel, geestelijk, intellectueel, lichamelijk, ... - onderwerpen. Zolang ik kan. Maar altijd respectvol. Onze ‘patroon’ Henri Poincaré – neen, geen heilige – verwoordde het al. Onze enige, echte, baseline. Vandaag meer dan ooit, ben ik daar fier op.
Toen was het een - politiek en maatschappelijk - statement, maar toch vooral ‘lokaal’. Vandaag is het een globale waarheid, die niet meer of niet minder ons maatschappijbeeld moet vrijwaren. Mijn persoonlijke vraag aan u allen is: (her)lees dit nog eens, denk er over na, en pas het toe. Ongeacht uw ‘religie’.
Henri Poincaré (1854-1912)
Het denken mag zich nooit onderwerpen,
Noch aan een dogma,
Noch aan een partij,
Noch aan een hartstocht,
Noch aan een belang,
Noch aan een vooroordeel,
Noch aan om het even wat,
Maar uitsluitend aan de feiten zelf,
Want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken.
Prof. dr. Marc Noppen
Gedelegeerd bestuurder