We hebben een voorkeur voor leveringen aan huis als we een online order plaatsen. Dat geldt voor ongeveer driekwart van de consumenten, zoals de meest recente studie over e-commerce van de handelsfederatie Comeos aangeeft. Het systeem van thuisleveringen heeft nochtans heel wat nadelen voor het milieu en het verkeer.
Zulke leveringen fragmenteren de pakketstromen: de bestelwagens van verschillende logistieke spelers rijden half-leeg van huis naar huis. En dat met wisselend succes. De ontvanger van een pakket is regelmatig afwezig als de bezorger aan de deur staat. Een gebrek aan communicatie en inspraak over de precieze dag en/of het tijdstip van de levering en de erg brede tijdsvensters helpen niet. De steeds scherpere levertermijn (volgende dag, dezelfde dag of zelfs een levering binnen het uur) draagt nog verder bij aan de inefficiëntie. Snelle leveringen geven retailers en logistieke spelers minder de kans om pakketten voor eenzelfde regio te combineren in één voertuig en route.
Overdrijven we niet, denkt u? Heel wat studies die de impact van traditioneel (‘offline’) winkelen en e-commerce vergelijken, komen uit op een positieve balans in het voordeel van de webshop. Zo stelt een Brits onderzoek dat thuisleveringen van kleine online aankopen, zoals elektronische toestellen, 24 keer minder CO2 uitstoten in vergelijking met winkelaankopen die met de eigen wagen worden thuisgebracht.
De steeds scherpere levertermijn voor online-bestellingen maakt de routes van de bestel wagens nog minder efficiënt.
Te optimistisch
Maar zulke studies zijn te optimistisch. Ze maken onrealistische veronderstellingen over de efficiëntie van de logistieke dienstverleners die pakketten van A naar B brengen. Zo rekenen ze op volgeladen bestelwagens en nabijgelegen afleveradressen. Ook nemen ze aan dat online aankopen een een-op-eenvervanging zijn van een winkelaankoop en dat een consument dus minder kilometers maakt als hij online koopt.
Dat laatste is zeker niet zo. De jongste jaren is een ‘omnichannel retail’ ontstaan, een naadloze integratie van traditionele winkelpunten en een webshop. Consumenten rijden dan naar de stad om een aantal producten te bekijken in een winkel. Eens ze thuis een aankoopbeslissing hebben genomen, bestellen ze het product in de webshop van dezelfde (of een andere) retailer. De volgende dag staat de bestelwagen aan de deur met het product.
Zelfs als de consument thuis is om het product te ontvangen en het niet retourneert, lopen de gereden kilometers voor die ene aankoop erg op. Het omnichannelaankoopgedrag moet dus worden opgenomen in het debat over de milieu-impact van shopping.
Het omnichannelaankoopgedrag moet worden opgenomen in het debat over de milieu-impact van shopping.
Ook gaan optimistische studies ervan uit dat logistieke productstromen enkel plaatsvinden van en naar consumenten thuis. We lijken bijna te vergeten dat ook winkels bevoorraad moeten worden. Bij bepaalde toepassingen van het omnichannelretailmodel kan het aantal voertuigkilometers flink de hoogte ingaan.
Zo wint de showroom aan belangstelling: een winkelpunt op een strategische locatie heeft alle producten uit het aanbod in huis, maar beschikt niet over een voorraad. De showroom is alleen gericht op de aankoopervaring en biedt consumenten de kans om kennis te maken met het aanbod. Als een consument effectief overgaat tot een aankoop, wordt het product vanuit een magazijn verzonden naar hem thuis, met bijkomende verplaatsingen tot gevolg.
Click-en-collect
Hoe het dan beter kan? De retail verandert erg snel, en het gemak en de ervaring voor de consument nemen een prominente rol in. Wij pleiten ervoor om de complexiteit van het shoppinggedrag in rekening te nemen voor de impact op het milieu. Een accurate inschatting is de hoofdzaak om ons winkelgedrag te sturen naar een lagere milieu-impact en naar minder files, zonder ingrijpend te raken aan het gemak en de ervaring waar consumenten aan gewend zijn en op rekenen.
Om overlast voor de buurt en het milieu te mijden zijn afhaalpunten een aan te moedigen alternatief.
Met het milieu en het fileleed in het achterhoofd is kiezen voor de minst snelle levertermijn bijvoorbeeld veruit de betere optie als het gaat om niet-urgente aankopen. Om overlast in woonbuurten, inefficiënte bestelwagenroutes en gemiste leveringen tegen te gaan, is ook het breed arsenaal aan afhaalpunten en pakketlockers een aan te moedigen alternatief.
Ook omnichannelretail biedt kansen, bijvoorbeeld via het zogenaamde click-en-collectsysteem. De consument plaatst dan online een bestelling en haalt ze op in een winkelpunt van diezelfde retailer. Zulke pakketten worden samengesteld in een centraal magazijn en kunnen samen met de reguliere winkelbevoorrading worden vervoerd naar de winkelpunten. Dat systeem bevordert de efficiëntie van bevoorradingsstromen van retailers.